Khái quát về tác giả Xuân Diệu

1.    Cuộc đời

-         XD (1916 - 1985) tên khai sinh Ngô Xuân Diệu

-         Lớn lên ở Quy Nhơn, học hết thành trung ra Hà Nội sau đó vào Huế học tập.

-         Tốt nghiệp tú tài làm viên chức ở Mĩ Tho

-         Có thơ đăng báo 1935. Trở thanhd nhà thơ mới nhất trong pt thơ mới từ tập Thơ Thơ 1938

-         Tham gia mặt trận Việt minh từ trước CM.

-         Là đại biểu quốc hội, UV BCH Hội Nhà văn nhiều khóa, là viện sĩ thông tấn viện Hàn lâm CHDCND Đức năm 1983.

-         Nhận giải thưởng HCM về VHNT 1996.

2.    Con người (các yếu tố ảnh hưởng đến sáng tác)

a.     Gia đình, quê hương

-         “Cha ở đàng ngoài mẹ đàng trong. Ông đồ nghệ đeo khăn gói đỏ”. Học ở cha đức tính cần cù, kiên nhẫn…

-         Sinh ra lớn lên ở quê mẹ “Quê mẹ gió nồm thổi lên tươi mát”. Lại được bừng tỉnh với mảnh đất Thăng Long, có cả những ngày học ở Huế tạo nên trong XD một chiều sâu văn hóa.

-         Xa mẹ từ nhỏ, bị mẹ cả hắt hủi. Luôn khao khát tình đời, tình người.

b.    Xã hội, thời đại.

-         Là trí thức tây học tiếp thu tư tưởng văn hóa Pháp. Xuất thân gia đình nhà nho tiếp thu tự nhiên văn hóa truyền thông. Cổ điển và hiện đại.

-         Nỗi buồn chung của thế hệ mất nước. Xã hội thực dân lạnh vắng tình người tạo nên vần thơ cô quạnh.

3.    Đặc điểm thơ, văn XD

* Trước CM tháng Tám

* Thơ

a.     Nội dung

-         Niềm khao khát giao cảm với đời

Ta chỉ là cây kim bé nhỏ

Và vạn vật là muôn đá nam châm

Hay:

Ta ôm gió cánh tay ta làm dắn

Làm dây da quấn quýt cả mình xuân

Không muốn đi cứ ở mãi vườn trần

Chân làm rễ để hút mùa dưới đất

-         Thể hiện cái tôi cá nhân

Ta là một la riêng là thứ nhất

Không ai đây bạn bè nổi cùng ta

Và:

Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối

Còn hơn buồn le lói suôt trăm năm

-         Sống hết mình với thế giới trân thế

Ta muốn ôm

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn

…

Ông sống “toàn tâm, toàn trí, toàn hồn, sống toàn thân và thức nhọn giác quan” (Thanh Niên)

-         Là nhà thơ của tình yêu

Làm sao sống được mà không yêu

Không nhớ không thương một kẻ nào

-         Đôi khi XD với cảm giác cô đơn, bơ vơ

Tình anh như nước lũ

Bắt gặp tình em như lá khoai

(Dại Khờ)

Chiếc đảo hồn tôi rợn bốn bề

b.    Về nghệ thuật

-       Cảm xúc trong thơ say đắm, cảm nhận thê giới xung quanh bằng tất cả cac giác quan và cái nhìn mới mẻ tươi non.

Những luồng run rẩy rung rinh lá

Đôi nhánh khô gầy sương mỏng manh”

Và này đây ánh sáng chớp hàng mi

Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa

Tháng giêng ngon như một cặp moi gần

-         Thơ XD là sự kết hợp hai yếu tổ cổ điển và hiện đại, đông và tây.

* Về văn xuôi

Hai tập văn xuôi “Phấn thông vàng (1939); Trường ca (1945) nhìn chung là cảm hứng trữ tình, lãng mạn. Có những trang ngiêng về cảm hứng hiện thực (Tỏa Nhị kiều; Cái hỏa lò).

* Sau CM tháng Tám

Thơ: Riêng chung (1960) Cầm tay, Mũi cà mau (1962), Một khối hồng (1964) Tôi giàu đôi mắt (1970). Tâm hồn tràn ngập niềm vui, hòa nhập cái ta vào cái tôi. Dâng trào tình cảm quê hương đất nước. Là tiếng hát ca ngợi cs mới xây dựng và chiến đấu:

Tôi sống với cuộc đời chiến đấu

Của triệu người yêu dấu gian lao

Văn: Có nhiều tập tiểu luận phê bình giá trị: Dao có mài mới sắc (1963); Các nhà thơ cổ điển - 2 tập 1981, 1982.