Quan niệm sáng tác của Hồ Chí Minh

-   Bác coi văn học là vũ khí chiến đấu phục vụ sự nghiệp cách mạng. Nhà văn như người chiến sĩ trên mặt trận.

Thơ xưa yêu cảnh thiên nhiên đẹp

Mây gió trăng hoa tuyết núi sông

Nay ở trong thơ nên có thép

Nhà thơ cũng phải biết xung phong

(Cảm tưởng đọc Thiên gia thi)

Bác yêu cầu ngày nay “trong thơ nên có thép”, tức là có tính chiến đấu, tố cáo cái xấu cái ác, ngợi ca những con người có dũng khí đấu tranh và nhà thơ phải là người chiến sĩ “phải biết xung phong”.

Trong thư gửi các họa sĩ nhân dịp triển lãm hội họa 1951 Bác viết “văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận, anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”.

Hồ Chí Minh đã kế thừa truyền thống dùng văn học nghệ thuật vào mục đích đấu tranh xã hội của cha ông. Xưa cha ông ta quan niệm “văn dĩ tải đạo”, “thơ dĩ ngôn chí” hoặc “văn chương phải có thế trận đuổi hàng ngàn quân giặc” (Trần Thái Tông). Hay “đâm mấy thằng gian bút chẳng tà”.

Dùng cán bút làm đòn xoay chế độ

Mỗi vần thơ bom đạn phá cường quyền

(Sóng Hồng)

Văn chương góp phần đấu tranh xã hội thay đổi cuộc đời.

-         Là văn chương phải có tính chân thực, tính dân tộc.

Người phê phán thứ nghệ thuật viển vông, không chân thực. Xem hội họa Bác nói “Chất mơ mộng nhiều quá và cái chân thực của sự sinh hoạt rất ít”. Bác yêu cầu “miêu tả cho hay cho chân thật cho hùng hồn hiện thực phong phú của đời sống”. Đó là cuộc đấu tranh vật lộn với thiên nhiên ác nghiệt bảo tồn cuộc sống. Là cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp, đế quốc Mĩ, bảo vệ tự do của dân tộc.

Bên cạnh tính chân thật Bác còn yêu cầu “nên chú ý phát huy cốt cách tính dân tộc” và giữ gìn sự trong sáng của tiếng việt. Bác nhắc nhở “chớ gò bó họ vào khuôn làm mất sự sáng tạo”.

- Khi viết Bác rất chú ý đến đối tượng tiếp nhận, mục đích sáng tác từ đó quyết định nội dung hình thức của tác phẩm. 

Viết cho ai (đối tượng), viết để làm gì (mục đích), viết cái gì (nội dung), viết như thế nào (hình thức). Tùy theo đối tượng hoàn cảnh khác nhau mà Bác vận dụng linh hoạt nên đã tạo ra một sự nghiệp văn học hết sức phong phú đa dạng.