Khái quát văn học Việt nam giai đoạn 1945 – 1975

a, Đặc điểm

    Nền văn học phục vụ cách mạng và cổ vũ chiến đấu.

-         Ca ngợi cách mạng và cuộc sống mới, phục vụ công cuộc cải cách ruộng đất, ngợi ca thành tựu  khôi phục kinh tế và công cuộc xây dựng CNXH.

-         Phục vụ cuộc đấu tranh thống nhất đất nước. Cổ vũ cao trào chống Mĩ, biểu dương các chiến công giải phóng miền nam thống nhất đất nước..

Nền văn học hướng về đại chúng

-         Tư tưởng này thể hiện qua hai chủ đề:

-         Phê phán tư tưởng coi thường quần chúng đưa ra cách hiểu mới về phẩm chất, tinh thần sức mạnh của họ trong kháng chiến.

-         Trực tiếp ca ngợi quần chúng hoặc xây dựng hình tượng đám đông, nhân vật anh hùng mà kết tinh là nhân dân, dân tộc với phẩm chất tốt đẹp.

-         Nói về sự đổi mới của nhân dân khi đón nhận ánh sáng cách mạng (Đôi mắt).

 Chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.

Khuynh hướng sử thi:

-         Là nền văn học của chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng của toàn dân và sự kiện lịch sử trọng đại của cả dân tộc.

-         Nền văn học này là tiếng nói của cả cộng động dân tộc trước thử thách quyết liệt giữa còn hay mất, tự do hay nô lệ.

-         Nhân vật trung tâm phải là con người gắn bó với số phận, vận mệnh đất nước.

-         Người cầm bút phải nhân danh cộng đồng mà ca ngợi, ngưỡng mộ với những chiến công chói lọi.

Cảm hứng lãng mạn

-         Tuy khó khăn gian khổ, mất mát đau thương nhưng tâm hồn của những người nghệ sĩ cũng như nhân dân luôn hướng về tương lai, lý tưởng độc lập tự do. Chính tâm hồn lãng mạn này giúp quân dân ta được tiêp thêm nghị lực sức mạnh để vượt qua gian khổ, khó khăn hướng tới ngày chiến thắng với tinh thần lạc quan nhất để thực hiện khát vọng tự do:

Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

Mà lòng phơi phới dậy tương lai

Theo chân Bác (Tố Hữu)

b, Thành tựu và hạn chế.

Thành tựu

-         Thực hiện xuất sắc nhiệm vụ lịch sử, phản ánh công cuộc xây dựng bảo vệ Tổ quốc, “văn học là tiếng kèn xung trận, tiếng trống thúc quân”.

-         Có những đóng góp quý báu về tư tưởng: ca ngợi lòng yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, nêu cao truyền thống nhân đạo của dân tộc.

-         Có nhiều thành tựu về nghệ thuật: xuất hiện đầy đủ nhiều thể loại văn học (truyện ngắn, tiểu thuyết, kí sự, bút kí...)

-         Thành công hơn cả là thơ trữ tình và truyện ngắn đậm yếu tố thẩm mĩ.

Hạn chế

-         Nhiều tác phẩm thể hiện cuộc sống một cách đơn giản, phiến diện, công thức.

-         Phê bình thường nặng về tư tưởng, ít coi trọng khám phá nghệ thuật

-         Yêu cầu về phẩm chất nghệ thuật của tác phẩm không cao nên vắng phong cách riêng của nhà văn.